De burn-out overleven: je weg terug naar energie en balans

Burn-out

Leila had zelfs moeite gehad een afspraak met mij in te plannen. Eigenlijk had ze helemaal geen tijd voor extra afspraken. Maar omdat ze zo enorm moe was en het vaak zelfs niet meer op kon brengen om leuke dingen te doen met haar vriendinnen, wist ze dat ze in actie moest komen. En dan was er nog de waslijst aan lichamelijke symptomen: rugklachten, nekklachten, hoge bloeddruk, hoofdpijn, tandenknarsen en slaapproblemen.

Ogenschijnlijk fit en vitaal komt zij mijn kamer binnen, maar omschrijft al na een paar minuten haar klachten: opgebrand en leeg voelt zij zich, alles lijkt zinloos – ze heeft nergens meer energie voor, ervaart weinig plezier. De batterij staat niet op 0, maar op -5.

Ook na een lange nacht is zij nog steeds moe en doet ze op de automatische piloot wat ze moet doen. Ze kan zich niet meer goed concentreren, presteert ook op haar werk minder, waardoor ze begint te twijfelen aan haar eigen kunnen. Stiekem is ze bang dat ze een depressie heeft, net als haar moeder vroeger.

Ik denk bij haar verhaal eerder aan een burn-out.

Wat is een burn-out?

“Een burn-out is het gevolg van een langdurige periode van stress en overspanning. Langdurige stress en spanning zorgt ervoor dat je fysieke en mentale energiereserves als het ware “opgebrand” raken. Problemen op je werk die veel spanning veroorzaken kunnen hier bijvoorbeeld aanleiding voor geven. In het begin werk je bijvoorbeeld door deze vermoeidheid en spanning heen, maar na een tijd lukt dat je niet meer. Alledaagse taken lijken een immense opgave. Je hebt het gevoel dat je voortdurend in een te hoge versnelling staat. Wanneer deze klachten langer dan een half jaar aanhouden, heb je mogelijk te maken met een burn-out.”

Bron: FNV

Burn-out is een syndroom. Er speelt altijd een combinatie van verschillende klachten een rol met in de basis een zeer groot arbeidsethos, een te hoge (werk)druk,

te weinig sociale steun (werk en/of privé) en een slechte werk-prive-balans. Je voelt je veel overvraagd, mist waardering voor wat je doet en je hebt snel conflicten met anderen.

Je hebt, kortom, langdurig te veel van jezelf gevraagd.

Leila herkent dit verhaal.

“Ik werkte kneiterhard in het reclamebureau van mijn broer. Niets was me teveel, ze konden me echt alles vragen, Leila deed het wel.

Toen ik ging trouwen, verwachtte iedereen dat er gauw kinderen zouden komen en ik vast minder zou gaan werken. Maar ik bleek PCOS te hebben, het bleek niet zo gemakkelijk om zwanger te raken. Dit proces van onderzoek en ondertussen maar hopen dat het vanzelf zou lukken was zenuwslopend, ook omdat er in me medische molen gewoon veel protocollen zijn die moeten worden aangehouden. Het kon niet op mijn manier gaan.

En toen bleek mijn man ziek. Hij had al een tijdje vage klachten zoals duizeligheid, vermoeidheid, hij sliep slecht en was kortademig. Soms was hij ook misselijk. Net als ik negeerde hij zijn klachten – totdat hij op een avond zo naar werd dat ik de ambulance moest halen. In de dagen erna bleek dat hij een hartprobleem te hebben.

Na zijn opname moest hij zijn leefstijl aanpassen, medicatie nemen en dus ook veel aan mij over laten. Deze dingen bij elkaar waren voor mij teveel. Ik vond dat ik voor hem moest zorgen, hem niet lastig moest vallen met mijn sores. Ik stortte in. Van de een op de andere dag ging bij mij het licht uit.

Mijn broer zei heel lief dat ik even een weekje niet mocht komen werken, maar na die ene week voelde ik me nog steeds belabberd, ik had totaal geen energie, was alleen maar moe en hartstikke labiel.

Mijn man zag ik stukje bij beetje opknappen nu hij wist wat hij had, maar ik zak steeds verder weg in een energieloze hel. Ik heb nergens fut voor, kan niets – de batterij laadt simpelweg niet meer op. Wat mankeer ik toch?”

Samen bekijken we de lijst van symptomen die bij een burn-out horen:

Mentale symptomen burn-out

• gebrek aan energie
• hopeloos gevoel
• uitputting
• moeite met concentreren en plannen
• piekeren
• Minder kunnen presteren
• twijfel over je eigen kunnen
• gevoel van leegte
• gejaagd gevoel
• labiel gevoel
• doorzettingsvermogen en wilskracht helpen je niet meer

Lichamelijke symptomen

• hoofdpijn
• buikpijn, diarree, misselijkheid
• duizelig zijn
• tinnitus (oorsuizen)
• hart-vaat-problematiek zoals een te hoge hartslag of hoge bloeddruk
• hoge spierspanning met als gevolg tandenknarsen en rug- of nekklachten

Leila herkent alles wat ik haar voor leg. Hoe zij te lang door ging, al voelde ze haast niets meer. Op het werk had ze overal briefjes liggen met zaken die ze niet wilde vergeten, ze kon het werk maar niet loslaten en nam het daarom mee naar huis. Afspraken met vriendinnen zegde ze geregeld af. Klaar staan voor haar man lukte niet meer – en daar voelde zij zich enorm schuldig over! Vaak moest ze ook om kleine dingen huilen of schoot zij onredelijk uit haar slof.

Ik vertel haar meer over de burn-out. Dat ze te lang over haar grenzen was gegaan, wist ze al.

Een burn-out begrijpen

In het zeer recente boek ‘Burn-out-reset’ van Carolien Hamming en Rebecca Vandenabeele beschrijven de twee vrouwen wat er eigenlijk gebeurt wanneer je een burn-out hebt.

Het is volgens hen vooral een lichamelijk probleem doordat je te lang door bent gegaan. Een verfrissende kijk!

Normaal zijn inspanning en herstel in balans, maar bij een burn-out is er te weinig herstel. De overbelasting blijft, de lichamelijke klachten nemen toe en ook de mentale, ondertussen chronische stress.

Het stresssysteem blijft maar aan staan en gas geven, maar teert daarbij op een noodvoorraad energie (die je maar zeer moeilijk kunt aanvullen!).

Soms blijft het lichaam te actief om uit te rusten en te ontspannen, soms is er geen enkele energie meer beschikbaar voor wat dan ook.

Het herstelvermogen neemt af, de stressklachten nemen toe. Vermoeidheid en stress worden normaal.

De omgeving heeft het dan al langer door dat het met iemand niet goed gaat, maar de betroffen persoon zelf gaat als reactie nog harder werken.

De stress staat in de overdrive en ontregelt niet alleen het stresssysteem, maar ook andere processen in het lichaam.

Het enige wat nu helpt zijn rust en ontspanning. Alles wat het stresssysteem tot rust kan brengen is goed, alles wat het stresssysteem ook maar een klein beetje activeert (zoals sport) helpt niet.

Verschil overspannen zijn en een burn-out hebben

Overspannen zijn is een voorstadium van de burn-out. In het tweede geval bestaan de klachten al langer dan een half jaar.

Hoe ingrijpen bij burn-out klachten?

Wanneer je lichte symptomen ervaart, kun je met een paar veranderingen al verbetering bereiken. Bij heftige symptomen is het raadzaam om professionele hulp te zoeken.

Voor iedereen geldt:

• Zie in dat je helemaal op bent.
• Doe minder. Thuis en op het werk. Geef verantwoordelijkheden en verplichtingen (tijdelijk) uit handen
• Las regelmatig pauzes in.
• Zorg voor regelmaat en structuur in je leven (op tijd naar bed, ‘s ochtends uit bed, een regelmatig en (gezond) eetpatroon).
• Ga elke dag naar buiten.
• Organiseer tijd om op te laden: ga de natuur in, slaap voldoende, doe ontspannings- en ademhalingsoefeningen (voor instructiefilmpjes ga naar Youtube ), yoga of autogene training. Lees hier hoe de autogene training werkt.
• Praat met een coach of psycholoog om het patroon te achterhalen dat voor deze chronische uitputting heeft gezorgd en hoe je je daartegen kunt beschermen. Vaak zijn oude overtuigingen (ik mag niet om hulp vragen, ik mag niet opgeven) ook een reden dat mensen ver over hun grens gaan.
• Maak zelf een overzicht wat in jouw leven je energie geeft (energieboosters) en wat jou vooral veel energie kost (energieslurpers). Schrap als het kan energieslurpers  zo veel mogelijk uit je leven.
• Stel grenzen en zeg even nee tegen alles wat je te veel zou kunnen worden.
• VOEL JE LICHAAM

Leila merkte dat dit proces met vallen en opstaan ging. Soms dacht ze dat het ineens beter ging, dan weer leek ze wekenlang stil te staan en zich absoluut niet beter te voelen.

Een echte burn-out overwinnen, dat kost tijd, veel tijd. Ondertussen heeft Leila in elk geval het vertrouwen dat ze eruit zal komen. Dat ze niet heel snel zwanger raakte, daar is zij nu niet rouwig om. Ze wil eerst zelf haar burn-out achter zich kunnen laten. Zij en haar man passen nu dezelfde leefstijl-regels toe – ieder met een eigen beweegreden – en allebei met het doel om zo gezond mogelijk te worden.

Meer lezen over de hormonale balans in je lichaam? Lees dan deze blog.

Misschien vind je mijn blog over omgaat met een creatieve blokkade ook interessant.

Mijn bronnen voor deze blog waren:

NDR, Gezondheidswetenschap.be, FNV, Malteser

Wil je even met mij sparren over jouw proces? Neem gerust contact met mij op.